BIBLIOTHEEK
jan nico mulderij
Hebban olla vogala nestas
Een Oudvlaamse dichtregel, geschreven door een monnik in de 12de eeuw. Deze regel werd ontdekt in 1932 op de laatste bladzijde van een Oud-engels prekenhandschrift uit de abdij van Rochester.
Hebban olla uogala nestas hagunnan hinase hi(c) (a)nda thu uuat unbidan uue nu
Hebben alle vogels nesten begonnen, behalve ik en jij, waarop wachten we nu.
Gezien de plek en de manier waarop het geschreven is, wordt dit gezien als een pennen-probeersel van een Westvlaamse monnik aan het werk in Engeland: de veer inschrijven voordat het echte schrijfwerk begon. Boven deze zin staat dezelfde dichtregel in het latijn: “Habent omnes uolucres nidos inceptos nisi ego et tu. Quid expectamus nunc.”
Geschreven door een verliefde monnik? Iemand die zijn geliefde mist? Of een monnik die graag opgenomen wordt door god? De meeste analisten zijn er over eens dat de schrijver van Westvlaamse afkomst is en dat Oudengelse invloeden (Kent) erin te ontdekken zijn. Je leest erin de aandacht voor de natuur, zijn verliefdheid, de hunkering en ook zijn ongeduld.
Hebban olla uogala nestas hagunnan hinase hi(c) (a)nda thu uuat unbidan uue nu
Omdat de tekst hier en daar moeilijk leesbaar is, zijn andere vertalingen mogelijk:
* hagunnan (“begonnen”) kan ook bigunnan (met zelfde betekenis) zijn;
* unbidan uue (“wachten we”) wordt soms ook als unbidat ghe (“wachten jullie”) gelezen;
* hinase is een samengesteld woord: hi(t) na se - “het nee zij” - “tenzij”; hit in plaats van ‘het’ is typisch West Vlaams.
Bron: Wikipedia
Andere oude en aan het Nederlands verwante teksten zijn bijvoorbeeld:
* in een Utrechtse doopgelofte uit de achtste eeuw is ondermeer te lezen: “Gelobistu in got alamehtigan fadaer” (geloof je in god, almachtige vader). Deze gelofte begeleidde de bekering tot het christendom en betekende voor de bevolking tegelijk een officieel afscheid van de Germaanse godenwereld. De pas bekeerde heidenen moesten de duivel en hun oude geloof afzweren en een christelijke geloofsbelijdenis afleggen. Tegenover de heidense ‘drie-eenheid’ Donar (of Thor), Wodan (of Odin) en Saxnot (of Tiwaz, de stamgod der Saksen) werd de christelijke drie-eenheid Vader, Zoon en heilige Geest geplaatst.
* de Wachtendonckse Psalmen, een vertaling in het Westnederfrankisch rond het jaar 950. Tekst.
* Evangeliarium van Munsterbilzen, een welluidend lofvers werd neergeschreven in 1130. Het Evangeliarium is in het Duitse Augsburg geschreven aan het begin van de 9de eeuw. In 1096 kwam het in het bezit van de abdij van Munsterbilzen waar ook de Wachtendonckse Psalmen werden bewaard.
De zin uit het lofvers: “Tesi samanunga was edele unde scona” (deze gemeenschap was edel en schoon) en gaat in het latijn verder (... en geheel vervuld van alle deugden).
Het Evangeliarium bevat ook de Ordo Stellae, een driekoningenspel, dat als het oudste toneelspel uit de Nederlanden geldt.Bron: Wikipedia
* De Schepenbrief van Boekhoute van 1249 is de eerste complete Nederlandse tekst die we bezitten. Het begint aldus: “Descepenen van bochouta quedden alle degene die dese lettren sien selen i(n) onsen here;”.Bron: Wikipedia
* in een Utrechtse doopgelofte uit de achtste eeuw is ondermeer te lezen: “Gelobistu in got alamehtigan fadaer” (geloof je in god, almachtige vader). Deze gelofte begeleidde de bekering tot het christendom en betekende voor de bevolking tegelijk een officieel afscheid van de Germaanse godenwereld. De pas bekeerde heidenen moesten de duivel en hun oude geloof afzweren en een christelijke geloofsbelijdenis afleggen. Tegenover de heidense ‘drie-eenheid’ Donar (of Thor), Wodan (of Odin) en Saxnot (of Tiwaz, de stamgod der Saksen) werd de christelijke drie-eenheid Vader, Zoon en heilige Geest geplaatst.
Bron: bijbelencultuur.nl
* de Wachtendonckse Psalmen, een vertaling in het Westnederfrankisch rond het jaar 950. Tekst.
* Evangeliarium van Munsterbilzen, een welluidend lofvers werd neergeschreven in 1130. Het Evangeliarium is in het Duitse Augsburg geschreven aan het begin van de 9de eeuw. In 1096 kwam het in het bezit van de abdij van Munsterbilzen waar ook de Wachtendonckse Psalmen werden bewaard.
De zin uit het lofvers: “Tesi samanunga was edele unde scona” (deze gemeenschap was edel en schoon) en gaat in het latijn verder (... en geheel vervuld van alle deugden).
Het Evangeliarium bevat ook de Ordo Stellae, een driekoningenspel, dat als het oudste toneelspel uit de Nederlanden geldt.Bron: Wikipedia
* De Schepenbrief van Boekhoute van 1249 is de eerste complete Nederlandse tekst die we bezitten. Het begint aldus: “Descepenen van bochouta quedden alle degene die dese lettren sien selen i(n) onsen here;”.Bron: Wikipedia
© Jan Nico Mulderij, 2020
Contact